नरेन्द्र रौले
(नेपाल साप्ताहिकमा प्रकाशित यो फिचर पत्रिकाकै पानामा हेर्ने भए यहाँ क्लीक गर्नुहोस्http://www.kantipuronline.com/Nepal/show.php?&sid=4258)
"म रिटायर्ड हो तर टायर्ड होइन ।" तपाइको रिटायर्ड लाइफ कसरी बित्दैछ ? भन्ने प्रश्नमा हालैको साता भेषबहादुर थापा ७३ ,
ले बताए । यो भनाइले पनि केहि अर्थ्याउथ्यो उनी केहि न केहि गर्दैछन् । चौबिस बर्षको उमेरमा राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य सचिबबाट जागिरे जीवन सुरु गरेका थापाले जीवनमा फरक फरक पेशा अंगाले । अर्थमन्त्रि,परराष्ट्रमन्त्रि, गर्भनर र राजदुतको भुमिकामा रहेर अनुभब संगालेका थापा तीन बर्षअघि परराष्ट्रमन्त्रि मन्त्रि थिए । कसरी बित्दैछ त उनको रिटायर्ड लाइफ ?जागिरे जीवनमा गर्न चाहेका तर पुरा हुन नसकेका कामहरु यतिबेला गर्ने क्रममा छन् उनी । छिमेकि मुलुकहरु सग गासिएका स्वदेशका सिमा अबलोकन गर्न देश चहारिरहेका हुन्छन् त कहिल्यै अर्थ ,कुटनिती र परराष्ट्र मामलामा चासो राख्ने बिभिन्न निकायका ब्यक्तिहरु सल्लाह लिन आउदा तिनलाइ परामर्श दिन्छन् । समाजसेवा र अध्ययनमा पनि उत्तिकै चासो लिने थापा केहि संस्थाहरुमा पनि संलग्न छन् । बचेको समयमा परिवारमा र नाति नातिना सँग खेल्छन् । उनीहरुको हुरकाइमा समय लगाउछन् । समय मिलाएर आफ्ना 'मन परेका' मानिसलाइ पनि भेट्न पछि पर्दैनन् ।
यतिबेला बिदेसीले नेपालको प्राकृतिक सम्पदा माथी अतिक्रमण गरेको,राष्ट्रियता लोप भएको , आलोकाचो राज्य साबित भएको उनको ठहर छ । नेपालको आर्थिक गतिबिधी, अर्न्तराष्ट्रिय स्तरमा घटेका घटना , नेपालले भोगेका कठिनाइ , विश्व जगतमा नेपालले गरेका प्रतिबद्धता र नेल्सन मण्डेला , जिम्मी कार्टर र्,जर्ज डब्लु बुस लगायतका ब्यक्तित्व सँगका अनुभवहरु समेटिएको किताब पनि लेख्ने तयारीमा छन् भेषबहादुर । अमेरिकाको क्यालिफोर्निया अध्ययनरत छदा संयोगबस उनको भेट तत्कालिन राजा महेन्द्र सँग हुन पुग्यो । जतिबेला उनको उमेर चौबिस बर्षो थियो । पछि स्वदेस फिरेर जब महेन्द्रले सत्ता आफ्नो हातमा लिए , अमेरिकामा रहेका भेषबहादुरलाइ राष्ट्रिय योजना आयोगको सदस्य सचिब पदका लागी 'अफर' गरियो । त्यो आग्रहलाइ स्वीकार गरि स्वदेस फिरेका भेषबहादुर निरन्तर बार्ह बर्षसम्म निजामति सचिबका रुपमा कार्यरत रहे । त्यहि क्षण नै जीवनको सबैभन्दा आनन्दित क्षण बन्यो उनका लागी । आफु लगायत समकालिन साथीहरु यदुनाथ खनाल ,कुलशेखर शर्मा , प्रद्युम्न भण्डारी , क्षेत्र बिक्रम राणा लगायतले साच्चै केहि देशका लागी 'केहि' गरेको सम्भिmए ।
तत्कालिन रोयल नेपाल एयरलाइन्सबाट रिटायर्ड भएको पाँच बर्षभयो पाइलट गंगाप्रसाद पराजुली ६३ ,लाइ । रिटायर्ड हुने बित्तिकै थाइल्यान्डको फुकेट एयरलाइन्स ले कामका लागी बोला
यो । फ्लाइट सिमुलेटर इन्सट्रक्टर पराजुलीले बिमान उडाउथे मात्र । यसअघि कहिल्यै पढाउदैनथे । तर थाइल्यान्डमा पढाउनु पर्ने भयो । पहिले आफैले पढे । लाइसेन्स लिए । र पछि भर्खरका एक दर्जन युबाहरुलाइ ग्राउन्ड इन्सट्रक्टरको तालिम दिए । जहाज उडाउन ब्रुनाइ लिए । जापान, बंगलादेस , दुबइ , कोरिया , कुबेतमा उडान भरे ।नेपालको तुलनामा चार गुना बढी कमाइ हुन्थ्यो थाइल्यान्डमा । धेरै लम्बिन पाएन थाइल्यान्डको यो बसाइ । एक्लै बस्थे । नियास्रो लाग्न थाल्यो । पैसा नै सबै थोक होइन जस्तो लाग्न थाल्यो । नेपालको सम्झना खुब आउन थाल्यो । घर परिवारको यादले सतायो । अन्तत नेपाल फर्किए । सँगैका साथीहरु अहिले पनि भारतमा प्रति महिना दस लाख कमाउदैछन् तर उनलाइ भने नातिनातिना छोडेर टाढा जान मन लाग्दैन । त्यसैले होला स्वदेसकै हवाइ बिभागमा कन्सल्टेन्ट रुपमा कार्यरत छन् उनी ।
बीस बर्षअघि बिमान उडाएर एयरपोर्ट पुग्दा मानिसहरु हवाइजहाजलाइ ढोग्थे , फुलमाला चढाउथे । गाउगाउबाट हेर्नका लागी आइपुग्थे । तिं क्षणहरु सम्झदा अहिले पनि रमाइलो लाग्छ । तत्कालिन राजा बीरेन्द्र ,युबराज दीपेन्द्र , ज्ञानेन्द्र देखि पुर्ब प्रधानमन्त्रि बिपी कोइराला, मनमोहन अधिकारी , कृष्णप्रसाद भट्राइ ,गिरिजाप्रसाद कोइराला,सुर्यबहादुर थापा चढेको बिमान उनले उडाएका छन् । त्यस्तै सगरमाथा आरोहि हिलारी क्लिन्टन,तेन्जिङ नोर्गे शेर्पा र भारतीय अभिनेता सुनिलदत्तलाइ पनि आफ्नो बिमानमा उडाएका छन् । आफु मात्रै होइन पराजुलीका तीन वटा छोराहरु पनि पाइलट पेशामै छन् । अचेल सामान्य छ उनको दिनचर्या ।
बिहान दुइ घण्टा गल्फ खेल्न आर्मी क्लब गुहेश्वरी पुग्छन् । घर फर्केर आफ्नो फुलबारी गोडमेल गर्छन् । बारीमा लगाएका तरकारी,फलफुल र मकैको हेरचाह गर्छन् । फुर्सदमा नाति ,नातिनीहरु अरुषा,आकाश, अक्सरा, आयुष्माको हात समातेर नाटक हेर्न गुरुकुल जान्छन् । आफुलाइ सन्तुष्ट र सफल ब्यक्ति ठान्छन् गंगा । के गर्ने मन छ अब ? भन्छन् , "आफ्ना अनुभब र अनुभुति संगालेर किताब लेख्ने । "
जनआन्दोलनको पुनस्थापना पछि नेपाल सरकारले सेनापति रुक्माङ्गत कट्वाललाइ हटाउदा दोस्रो बरियताका क्रममा रहेका रथी बालानन्द शर्मा ६० यतिबेला सेनापति बनिसकेका हुन्थे । तर परिस्थिीतिले त्यसो हुन पाएन । नियमत सेनामा ५८ बर्षा रिटायर्ड हुने प्रचलन अनुसार उनी पनि दुइ बर्षअघि रिटायर्ड भए ।
मनमा इन्जिनियर बन्ने सपना पाले पनि मनको रहर मनमै रह्यो । उन्नाइस बर्षे उमेरै सेनाको जागिर खान पुगे शर्मा । त्यसबेला सेनामा जागिर खाए बिदेस घुम्न पाइन्छ , जर्साब हुन पाइन्छ भन्ने धारणा थियो । बडो इज्जतको पेशा मानिन्थ्यो रे । त्रिचन्द्र क्याम्पसबाट आइएस्सीको परिक्षा दिएर सेनामा भर्ति भएका शर्मा पहिलो पल्ट सहायक सेनानिका रुपमा राजदल गणमा प्रबेश गरे । देशको पश्चिमी भेग जुम्ला दे
खि बुटवल , पोखरा, नगरकोट, पोखरा र काठमाडौमा सैनिक जिवन बिताइसकेका छन् उनले । माओबादी द्वन्द्वका बेला थुप्रै ठाउमा सैनिक कमाण्ड गरे । तर जता पनि माओबादी नै बढी मरेको देख्दा उनलाइ दुख लाग्थ्यो । मुस्ताङमा खम्पा ब्रि्रोहका बेला काम गर्न निकै अफ्ठ्यारो भयो । यो अर्न्तराष्ट्रिय द्वन्द्व थियो । ०३२ सालतिर खम्पा निशस्त्रीकरण अभियान चलिरहेको थियो । सामानहरु काठमाडौबाटै किनेर लैजानुपर्ने उता त किन्न खोज्दा पनि नपाइने । पछि यो बिद्रोह समाप्त हुन छ महिना लाग्यो ।" धेरै बर्ष बन्दुक चलाए" । कलम त्यति चल्दैन । " केहि लेख्दैहुनुहुन्छ कि भनेर सोध्दा पुर्ब रथी शर्माले भने । तर जागिरे जीवन भन्दा पनि निकै सक्रिय छन् । यतिबेला उनी ग्लोबल कलेजमा एमए तहलाइ द्वन्द्व ,शान्ति र विकास बारे पढाउछन् । श्रीलंका र नेपालका विद्यार्थीहरु उनका चेला छन् । "पढाउन पाउदा ठुलो सन्तोष लाग्छ । मेरो अनुभबमा उनीहरु ड्रि्री हासिल गर्दैछन् । " मुस्कुराउदै उनले भने । शर्माको अनुभबले भन्छ ,पढ्न भन्दा पढाउन निकै गाह्रो हुदो रहेछ । धेरै तयारी गर्नुपर्ने रहेछ । द्वन्द्व, दर्शनशास्त्र, मनोबिज्ञान जस्ता विषयमा रुचि राख्ने शर्मा स्वअध्ययन पनि निकै गर्छन् । सेना समायोजन रेखदेख बिशेष समितिका सदस्य पनि रहेका छन् उनी । रिटायर्ड हुनु अघि सम्म बोलानहाइट्समा युएनको प्रमुख थिए उनी । इजरायल र सिरिया बिच युद्ध चर्किरहेको थियो । द्वन्द्व रुपान्तरणमा बिशेष ज्ञान हासिल गरियो यो समयमा । क्यानेडियन र युरोपेली फौजलाइ नेतृत्व गरी बसे । रिटायर्ड भइसकेको यो समयमा जापान ,क्यानडाका लगायतका रक्षा मन्त्रि र शान्ति स्थापना गर्ने संस्थाले बोलाइरहेका छन् । परामर्श दिन त्यता जाने गर्छन् ।
हरेक हप्ता जावलाखेलको शाल्रि्राम होटेलमा स्वीमिङ खेल्न पुग्छन् शर्मा । घरमै गल्फ खेल्छन् । तीन बषिर्य नाति संयम भर्खर बोल्न थालेको छ । घरमा हुदा नाती संयम सँग खेल्दै बस्छन् । "उसले दुख्ने बित्तिकै मलाइ खोज्छ । " नातीलाइ काखमा लिदै उनी भन्छन् ।
बाह्र बर्षभयो बीर अस्पतालबाट कार्डियोथोराइक र्सजनका रुपमा लोकबिक्रम थापा ७४ ,ले अबकास पाएको । बिशेष गरी मुटु र फोक्सोका र्सजन हुन् उनी । रिटायर्ड भएपछि पनि काम गर्न भने उनले छोडेनन् । लगत्तै नेपाल मेडिकल कलेजमा दुइ बर्षप्राध्यापन गरे । बन्द हुनै लागेको काठ
माडौ मेडिकल कलेजलाइ पुर्नजीवन दिए । भारतीयहरुको स्वामित्व रहेको यो कलेजमा पछि नेपालीहरुले लगानि गरे । उनका साथीहरु पुष्करनाथ पन्त,आरआर पाण्डे, शशि पाण्डे आदिको प्रयासबाट बन्द हुनै लागेको अबस्थाबाट नेपालकै सबभन्दा राम्रो अस्पताल बन्न पुग्यो ।बिपी कोइराला स्वास्थ्य प्रतिष्ठानमा तीन बर्षभाइस चान्सलर रहिसकेका थापा हाल हिमाल हस्पिटल ज्ञानेश्वरमा प्रमुख कार्यकारी अधिकृत रुपमा कार्यरत छन् । आफु जन्मिएको जिल्ला सिन्धुलीमा कृषि ,मेडिकल,स्वास्थ्य सम्बन्धि एउटा प्राबिधिक स्कुल खोल्न पनि कस्सिएर लागेका छन् । फुर्सदको समयमा किताब पढ्ने ,गल्फ खेल्ने र श्रीमतिले आग्रह गरे सिनेमा हेर्न जाने गर्छन् । पश्चिमको डोटी,खप्तड,जुम्ला देखि पुर्बको राजबिराज र बिराटनगर पुगेका थापा जागिरे जीवन खुबै आनन्द लिए । "जहाँ गयो त्यहीं ब्यस्त,त्यहीं रमाउने र त्यहींको विकासमा लाग्ने सोच बन्थ्यो ।" उनी भन्छन् ।
बाइस बर्षे कलिलो उमेरमा रेडियो नेपालमा प्रबेश गरेकि थिइन् ,काठमाडौकि धन लामा ६१,ले । रेडियो नेपालले प्रस्तोताको बिज्ञापन खुलाउदा पद्यमकन्या बाट आइए परिक्षा दिएर बसेकि लामाले परिक्षा दिएकि थिइन् ।
रेडियोमा जागिर खाने उनको भित्रि इच्छा पुरा भयो । लिखित र मौखिक दुबै परिक्षा उनले पास गरिन् ।त्यति बेलाको समाजमा आइमाइले रेडियोमा जागिर खादा बिग्रिन्छ भन्ने आम धारणा थियो । उनलाइ पनि सबैले "धन त रेडियोमा जागिर खान थालिछ । यो पनि बिग्रन्छ ।" तर त्यसको पर्बाह नगरी निरन्तर उनी काममा लागिरहिन् । पाचै विकास क्षेत्रका रेडियो स्टेसनमा उनले काम गरेकि छिन् । दुइ बर्षअघि रिटायर्ड लामाले आफ्नो जीवन कालमा नारी ,बाल कार्यक्रम,गिती कथा,गाउ फर्क ,सुनगाभा जस्ता कार्यक्रमहरु चलाइन । पाण्डब सुनुवार,निरोध पाण्डे, किरण खरेलहरु सग पनि उनले कार्यक्रम चलाएकि छिन् ।
रिटायर्ड भएको यो समयमा घुमघाममा समय बिताइन् । छ महिना अमेरिका बसाइ पछि उनी फेरी जापान जाने तरखरमा छिन् । घुम्न उनलाइ एकदमै मनपर्छ रे । तामाङ प्राज्ञ सभाकि कार्यबाहक अध्यक्ष लामा सेड्पा ,सञ्चारिका र एबिसी जस्ता केही संघ संस्थामा पनि क्रियाशिल छिन् । आफ्नो पेशाबाट रिटायर्ड भएपनि रुचि अनुसारको कर्मबाट भने कहिल्यै रिटायर्ड नभइने रहेछ ।
No comments:
Post a Comment